Iduk: Mukaddes, Kutlu, Mübarek,

-

 

- Iduk: Mukaddes, Kutlu, Mübarek,


[1] Kutlu ve mübarek olan, aslında sahibinin yaptığı bir adak için saklanarak yünü kırkılmayan
[2] Sütü sagılmayan
[3] Yük vurulmayarakbaşıboş bırakılan
[4] Salıverilen her hayvana bu ad verilir
[5] Tag geçitsiz sıra dağlar. Çağdaş Türk lehçelerinde ızık, ıyık, iyik, ıtık. Şamanist Türklerde bir koruyucu ruha, binit olmak üzere salıverilen, binilmiyen, boş bırakılan at. Salıvermek, göndermek manasındaki “id-” kökünden partisiptir, “mübarek, mukaddes” anlamlarına gelir.


örnek;

“Türk tengrisi ıduk yiri subı anca itmiş erinç.”

“Türk Tanrısı, mukaddes yeri, suyu öyle tanzim etmiştir.”

                Bilge Kağan Yazıtı Doğu Yüzü

Yorumlar

Yorum Gönder

Bu blogdaki popüler yayınlar

“ER-” YARDIMCI FİİLİ İLE ŞAHIS EKLERİNİN ESKİ TÜRKÇE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ DÖNEMLERİNDEKİ KULLANIMI

-
  “ ER-” YARDIMCI FİİLİ İLE ŞAHIS EKLERİNİN ESKİ TÜRKÇE VE TÜRKİYE TÜRKÇESİ DÖNEMLERİNDEKİ KULLANIMI                                                                                    Azmi GÖK  1.      Er- Yardımcı Fiilinin Eski Türkçe ve Türkiye Türkçesi dönemlerindeki Kullanımı Dillerde evrimleşme ve buna bağlı olarak gelişme ve değişme olağandır. Dillerin sözvarlığından, sözdizimine kadar çeşitli dil bilgisi düzlemlerinde evrimleşmenin izlerini takip etmek mümkündür. Türk dilinde, yazılı ilk metinlerinden bugüne kadar gerek sözvarlığında gerekse ses, şekil, sözdizimi alanlarında pek çok değişimlerin ve farklılaşmaların varlığını, yapılacak tarihî lehçe ve yaşayan lehçe karşılaştırmalarıyla görmek mümkündür. Bu değişimler ve farklılaşm...
Devamı

Şahıs Ekinin Türkiye Türkçesi ve Eski Türkçedeki Kullanımı Hakkında Çalışma (kısa)

-
Şahıs Ekinin Türkiye Türkçesi ve Eski Türkçedeki Kullanımı Hakkında Çalışma Türk dili, bu dili konuşanların sayısı, yazılı metinlerinin eskiliği ve çokluğu yönleriyle Altay dilleri arasında yazı dili kimliğini kazanmış en eski ve en önemli dildir. Türk dilinin tarihlendirilmiş en eski yazıtı, VII. yüzyıla ait Çoyren (Çoyr, 688-692) yazıtı olsa da Türk dilinin en az tahribata uğrayan, en uzun ve en fazla anlaşılabilen ilk yazıtları Orhun yazıtları dır ( Kül Tigin , Bilge Kagan , Tonyukuk ) (Ata, 2011: 33).            Dillerde değişimler olağandır ve belli bir dönemle kalmaz, dil sürekli değişim içerisindedir. Türkçe de Eski Türkçe döneminden itibaren günümüz Türkiye Türkçesine kadar değişkenlik göstermiş ve göstermeye de devam etmektir. Bu yazıda şahıs eklerinin Eski Türkçesindeki hali ile Türkiye Türkçesindeki hallerini göstereceğiz.   Şahıs Ekleri Orhon yazıtları Türklerin sosyal, siyasi ve tarihsel geçmişlerini anl...
Devamı

Çıgany: Fakir

-
  - Çıgany: Fakir yo:k çıgay “yoksul”  Budist Türkçe metinlerde yo:k sözcüğü, Köktürkçede olduğu gibi çıgay (< çıgany) sözcüğüyle birlikte “yoksul, fakir” anlamına da sahiptir.  (12) ıt toŋuz yo:k çıgay kodıkı yavız ajunka kirmegü ol “İt, domuz ve yoksul(ların bulunduğu) aşağıdaki kötü alemlere girmemeli.”  (Tot. 216-217). Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere yo:k sözcüğü, birlikte kullanıldığı benzer anlamlı sözcüklerle anlam alanına uygun yeni kavramları karşılayabilmiştir Örnek; “Olurupan Türk budunug yiçe itdi, yiçe igitti. Çıganyıg bay kıldı, azıg öküş kıldı.” “ Oturarak Türk milletini tekrar tanzim etti, tekrar besledi. Fakiri zengin kıldı, azı çok kıldı.” Bilge Kağan Yazıtı Doğu Yüzü
Devamı